01/02/2022

Zondag 30 januari j.l vond in de gemeente Houten de holocaust herdenking plaats.

Het 4 en 5 mei comite van Houten en Schalkwijk heeft de Lionsclub Houten gevraagd om ook bij deze herdenking aanwezig te zijn.

Nadat de Lions club eerder in 2015 een herdenkingsmonument heeft opgericht in 't Goy voor de zeven omgekomen Britse bemanningsleden van een aldaar neergestorte Short Stirling werd er in 2021 een herdenkingssteen geplaatst bij het oorlogsmonument van Schalkwijk. Joost Uytewaal, geboren in Schalwijk en daar opgegroeid las het boek genaamd 'De onderduikers' van Peter Hein. De joodse ouders van Peter waren in de oorlog op veel plaatsen in de provincie Utrecht ondergedoken waaronder ook in Schalkwijk aan het Neereind nr 9. Zij zaten op de zolderverdieping bij de klompenmaker Gerrit Hulshof en zijn vrouw Jaantje. Er bleken echter ook nog andere joodse mensen daar als onderduiker te verblijven. Het betrof de familie Sanders-Cohen met hun baby Bennie. 

Het gaf spanningen tussen de familie Sanders en Hein en op enig moment moest de familie Hein uit Schalkwijk vertrekken om weer elders onder te duiken. Kort daarna vond er een inval plaats aan het Neereind en werden alle bewoners door de Duitsers afgevoerd. Het gerucht ging dat de familie Hein mogelijk de onderduikplek had verraden maar dat is beslist onjuist. Uit gedegen onderzoek is gebleken dat door onvoorzichtigheid van anderen deze onderduik bekend is geraakt bij de SD en de familie Hein daar niets mee te maken had. Dit alles (en nog veel meer) wordt op een zeer indrukwekkende wijze beschreven in het boek "De onderduikers"

Alleen Jaantje overleefde de oorlog. Zij werd in Dachau bevrijd. Haar man Gerrit stierf in Neuengamme en de familie Sanders-Cohen werd  vermoord in Auschwitz inclusief de broer van mevrouw Sanders (Johnny Cohen) die toevallig ten tijde van de inval in Schalkwijk op bezoek was.

 

Joost heeft zich met een aantal mede-Lionsleden in deze historie verdiept en het initiatief genomen om een herdenkingssteen te plaatsen voor al degenen die vanuit het Neereind 9 zijn weggevoerd en de oorlog niet hebben overleefd. Het is gelukt om zoveel mogelijk nabestaanden te achterhalen. Dat was een ontroerend proces. Zo wist bijvoorbeeld de familie Cohen helemaal niets af van het bestaan van het dorpje Schalkwijk. Zij hadden ooit wel eens gehoord van de weinig overgebleven familie dat hun oom, tante en neefje Bennie waren opgepakt en weggevoerd vanuit Schalkwijk maar zij verkeerden in de veronderstelling dat dit had plaatsgevonden in Haarlem (daar is een wijk die Schalkwijk heet). Het bezoek aan het 'echte' Schalwijk en het bezichtigen van de zolderkamer op het Neereind waar hun familie de laatste dagen had doorgebracht was indrukwekkend.

In mei 2021 werd de herdenkingssteen in het bijzijn van nabestaanden en onder meer de burgemeester geplaatst.

Vanwege de betrokkenheid van de Lionsclub werd deze ook uitgenodigd voor - mede vanwege corona- de zeer sobere holocaustherdenking. Zondagochtend om 11.00 uur verzamelden zich bij de geplaatste herdenkingssteen burgemeester Gilbert Isabella, de voorzitter van het 4 -5 mei comite Schalkwijk Cora Gerritsen en de president van de Lionsclub Ed van Viegen.
Er werden bloemen geplaatst bij het monument. Daarna vertrok men naar Houten waar op het Oude Dorp de herdenking werd voortgezet. De voorzitter van het 4-5 mei comite Houten  Lida van der Marel opende de plechtigheid waarna er live muziek in de vorm van piano en viool plaatsvond vanuit de muziektent. 

In zijn toespraak stond de burgemeester stil bij alle Houtenaren die door de nazi's zijn afgevoerd en vermoord met de oproep om hun namen niet te vergeten. De aanwezigen op het Oude Dorp werden uitgenodigd om langs het plaatselijke monument te fietsen en ook gevraagd eens te gaan kijken bij de herinneringssteen in Schalkwijk. In de toekomst wil de burgemeester meer jeugd uitnodigen om de herinnering levend te houden. De burgemeester las het navolgende gedicht voor:        

 

                 Hoe zou het zijn

                 als ieder moment

                 je angst zou bezorgen?

                 Angst voor de avond

                 angst voor de morgen?

 

                 Hoe zou het zijn 

                 als er op elke hoek

                 gevaar zou dreigen?

                 Angst om te praten

                 angst om te zwijgen

 

                 Hoe zou het zijn

                 als je je nergens

                 veilig zou wanen?

                 Angst om te lachen

                 angst voor je tranen

 

                 Hoe zou het zijn

                 angst voor de dood

                 angst voor het front

                 Hoe zou het zijn als

                 Vrijheid niet bestond?